Nauka pisania ręcznego – to pierwsza tuż obok czytania podstawowa umiejętność jaką zdobywamy w szkole. Pisanie rozwija mózg. Ten proces, sprawia, że silnie mobilizuje się dziecięca koordynacja wzrokowa. Prawdopodobnie z pisaniem jest jak czytaniem – człowiek pracujący nad swoim pismem jest bardziej kreatywny, twórczy, pomysłowy, skupiony, zdyscyplinowany, subordynowany. Jakie zatem narzędzia wybrać aby ten proces był wydajny, ciekawy i przyniósł najwięcej korzyści dla najmłodszych uczniów?
Fenomen ręcznego pisania
Dzięki czynności czynności pisania ręcznego w naszym mózgu rozwijają się nowe neurony. Naukowcy bardzo chętnie i często podejmują badania nad tematem pisma ręcznego. W szeregu wielu badań udowadniają potrzebę nauki i rozwijania tej umiejętności. Korzystając z zaawansowanych narzędzi, takich jak rezonans magnetyczny, odkryli, że ręczne pisanie jest czymś więcej niż tylko sposobem komunikowania się.
Praktykując naukę liter i kształtów, możemy poprawić ekspresję pomysłów oraz pomagamy w rozwoju umiejętności motorycznych. Motoryka mała jest niezwykle ważna w procesie rozwoju dziecka. Pozwala nam na wykonywanie wielu czynności oraz usprawnia prawidłowe funkcjonowanie obu półkul mózgowych. Ćwiczymy ją i rozwijamy już przed pójściem dziecka do szkoły. Wykonujemy wszystkie ćwiczenia manipulacyjne, tym samym przygotowujemy rękę między innymi do pisania.
Ręczne pisanie nadaje charakter naszym zapiskom. Styl pisania odzwierciedla naszą osobowość, a odręcznie napisane słowa pozostawiają naszemu czytelnikowi informacje o nas. Ręcznie stawiane litery są niepowtarzalne, odzwierciedlają osobowość człowieka, jego myśli i uczucia.
Grafolog, Zuzanna Górska uważa, że „…na podstawie odręcznego pisma możemy zdiagnozować cechy mówiące o tym, jak współpracujemy z innymi osobami i jak się komunikujemy. Zdradza, czy jesteśmy typem ekstrawertywnym, introwertywnym, czy łatwo nawiązujemy kontakty, a może przyjmujemy postawę zdystansowaną. Pismo mówi o tym jak myślimy, czy potrzebujemy logicznej analizy faktów, czy kierujemy się intuicją. Informuje, jaki jest nasz dynamizm działania, podejmowania decyzji i planowania”.
Pióro czy klawiatura?
W naszych domach, miejscach pracy a nawet szkole w ostatnim czasie ogromną rolę odgrywa komputer. Długopis czy pióro zastępujemy klawiaturą. Tego nie unikniemy, a sposób komunikowania się poprzez Internet – wideokamerę, komunikatory – w dużej mierze zastąpiły pismo ręczne standardowym „klikaniem w klawiaturę”. Czynność ta jest oczywiście niezbędna i zdecydowanie łatwiej przychodzi nawet najmłodszym uczniom, niż pisanie ręczne.
Czy zatem, w erze cyfrowej warto poświęcać czas na piękne pismo ręczne? The Wall Street Journal opublikował artykuł Jak pismo ręczne wzmacnia mózg – WSJ. Virginia Berninger, profesor psychologii edukacyjnej na Uniwersytecie Waszyngtońskim, mówi, że pismo ręczne różni się od pisania klawiaturą. To pierwsze wymaga wykonywania kolejnych pociągnięć w celu utworzenia litery, podczas gdy klawiatura polega na wybraniu całej litery przez dotknięcie. Jedno z jej ostatnich badań wykazało, że w klasach drugiej, czwartej i szóstej dzieci pisały więcej słów, szybciej i wyrażały więcej pomysłów podczas pisania esejów ręcznie w porównaniu z klawiaturą.
Dzieci w klasie pierwszej bardzo chętnie podejmują naukę stawiania liter. Proces ten rozpoczyna się nauką tej nowej czynności, która w pewnym momencie przechodzi w rutynową. Według neurobiolog Dr Claudii Aguirre badania na dzieciach pokazują, jak krytyczne może być pismo ręczne dla ogólnego procesu uczenia się. (więcej w tekście: (Czy ręczne pisanie wyostrza Twoją kreatywność – Headspace). W 2012 roku przeprowadzono badanie na dzieciach przedpiśmiennych. Wykazało ono, że kiedy dzieci ćwiczyły pisanie odręczne liter – zamiast je śledzić lub wpisywać – aktywowały obwód czytania mózgu. Oznacza to, że na czytanie liter wpływa wyciąganie liter, a nie ich wpisywanie lub śledzenie. A im lepiej piszemy, tym lepiej czytamy. Jakość pisma ręcznego jest również związana z ulepszonymi umiejętnościami pisania i czytania. Ćwicząc pisanie gimnastykujemy swój mózg ciągle się rozwijając.
Pióro dla pierwszaka: potęga pióra
Dlaczego warto dziecku sprawić pióro zamiast długopisu? Wiele osób zastanawia się czy pióro to nie przeżytek? Dziś uczniowie piszą głównie długopisem lub piórem zmazywalnym, które niewiele ma wspólnego z prawdziwym piórem wiecznym. W młodszych klasach preferowane jest pisanie ołówkiem. Wybierane są narzędzia, które mały uczeń może szybko wymazać, zmienić, aby zeszyt był estetyczny.
Warto jednak w początkowym okresie edukacji, zachęcać dzieci do używania pióra. Po co małemu dziecku pióro wieczne? Dlaczego nie żelowe pisaki czy kolorowe cienkopisy, a pióro i to pióro ze stalówką??? Pióro przerywa, bywa, że drapie papier, i oczywiście w najmniej odpowiednim momencie brakuje atramentu i należy wymienić nabój.
To prawda, pióro jest wymagające – wymaga od piszącego więcej. Należy pod odpowiednim kątem przyłożyć stalówkę do kartki. Pisanie jest wtedy trudniejsze, wymaga większej precyzji, ale dzięki temu kształtuje się charakter pisma, rozwija ciało i umysł. Staranne pisanie wzmacnia poczucie własnej wartości i pozytywnie wpływa na sukcesy szkolne. Pisząc ręcznie dzieci lepiej radzą sobie z matematyką, ortografią i czytaniem. Pisząc piórem pisze się nim uważniej, a co za tym idzie – staranniej. Poza tym dzieci lubią pióra! Traktują je jako narzędzie dorosłe i luksusowe. Pióro zasługuje na traktowanie z większym szacunkiem niż inne żelopisy nawet przez najmłodszych.
Pióro dla pierwszaka… a może ołówek?
Nauka pisania w szkole zazwyczaj zaczyna się od ołówka. Zgoda nauczyciela na używanie innych przyborów to przywilej dla uczniów dobrze radzących sobie z literkami. Zielone światło na zamianę ołówka na pióro uczniowie dostają zazwyczaj pod koniec pierwszej klasy. Jest to powód do dumy. Ten uroczysty moment można wykorzystać na wspólne wybranie nowego narzędzia pisarskiego – zachęcam niech to będzie pióro wieczne.
W klasie 2 pisze się zdecydowanie więcej. Dobrze dobrane pióro dla dziecka sprawia, że dziecko lubi pisać. Ręka nie odczuwa za to zmiany po ołówku (nie męczy się długim pisaniem). Wybierając pióro dla pierwszoklasisty warto zwrócić uwagę na kilka czynników. Są wśrod nich: profilowany uchwyt, stalówkę, wagę pióra czy przyjazny design i wzór. Więcej w tym temacie można odnaleźć na stronie Twoje pióro.
Zalety pisania piórem u dzieci
Dzieci rozpoczynające naukę pisania jednocześnie kształtują dopiero swój charakter pisma. Zdecydowanie staranniejsze i dokładniejsze pisanie skupiające uwagę na precyzji nadawaniu kształtu literom zwiększa koncentrację podczas pisania. Tym samym dziecko robi mniej błędów i bardziej skupia się na sensem tekstu.
Precyzja pracy z piórem wymaga większego wysiłku. Ma więc większy wpływ na poprawianie motoryki małej u dzieci. Wysiłek włożony w pismo piórem pokazuje zmysł estetyczny dziecka. Powoduje też, że uczeń nabiera umiejętności starannego pisania każdym następnym narzędziem pisarskim.
Foto: John Jennings on Unsplash
Na blogu piszę o edukacji wczesnoszkolnej. W pracy z dziećmi kieruję się zasadą: „Ja uczę dla ich lepszej przyszłości, one uczą mnie cieszyć się z teraźniejszości”.
